کد مطلب: 22638
جمعه ۲۹ آذر ۱۳۹۲ ساعت ۱۷:۰۱
نتیجه اقتصاد قوی فرزندآوری بیشتر نیست/ مادر و پدر نه خالق بچه هستند و نه رازق او!
برنامه ثریا شب گذشته در ادامه بحث جمعیت، از حجت الاسلام محسن عباسی، کارشناس مسائل خانواده و امور تربیتی و مریم اردبیلی، پزشک عمومی و دانشجوی دکتری آینده پژوهی برای بررسی مشکلات و موانع افزایش جمعیت دعوت به عمل آورد.
بحران اقتصادی با کاهش جمعیت به همین منوال!
محسن مقصودی، مجری کارشناس برنامه ثریا در ابتدا به بررسی موانع اقتصادی پیش روی خانواده ها پرداخت که عباسی در این زمبنه چنین بیان داشت: برخلاف روندی که در دهه ۶۰ داشتیم، اکنون در جهت کاهش جمعیت پیش می رویم؛ اتفاق خطرناک در هر کشور، سالمندی است که کشور ما اکنون از این جهت در معرض تهدید است.
اگر به همین گونه پیش رویم تا حدود سال ۱۴۲۰ در کشور ۲۰ میلیون سالمند خواهیم داشت؛ این از نظر علم اقتصاد به معنای بحران اقتصادی در آینده است؛ در تمام کشورها، حتی کشورهایی که از نظر اقتصادی مشکل ندارند، مسئله سالمندی یک آژیر قرمز است؛ بحث های من درباره اقتصاد و جمعیت کشور بار مسئولیت را از دوش مسئولان ما بر نمی دارد.
در علم جمعیت شناسی روز دنیا گفته شده است که رابطه مستقیمی بین اقتصاد قوی تر و فرزند بیشتر نیست؛ به عبارتی این گونه نیست که اگر شما اقتصاد جامعه را قوی کردید نتیجه حتمی آن افزایش جمعیت و تمایل بیشتر به فرزند بیشتر شود؛ این مسئله به این معنا نیست که اقتصاد ما نباید درست شود.
نتیجه اقتصاد قوی فرزندآوری بیشتر نیست
فکر نکنید دلیل اینکه فرزندان کمتری به دنیا می آیند، این است که اقتصاد خانواده ضعیف است؛ آفریقا را فقیرترین قاره می دانیم، میانگین سن آفریقا ۲۰ سال است، به عبارتی آفریقا جوان ترین قاره است و اروپا به عنوان یک کشور توسعه یافته دارای میانگین سنی ۴۰ سال است.
بیشترین نرخ رشد در سال ۲۰۱۰ مربوط به قاره آفریقاست و اروپا با ۶/۰ درصد نرخ رشد مواجه است؛ کشورهای ثروتمند با توجه به آمارهای اعلام شده دارای پایین ترین نرخ رشد در دنیا هستند.
در ایران در سال ۱۳۹۲ میانگین درآمد سرانه هر مازندرانی ۱۱ میلیون و ۳۰۰ هزار تومان است و متوسط کشوری ما هفت میلیون و ۹۰۰ هزار تومان؛ این آمار را معاون برنامه ریزی استانداری مازندران داده؛ جالب این است که مازندران از لحاظ نرخ باروری در لیست ۳۱ استان ما، استان ۳۰ است.
اقتصاد باید درست شود و هیچ تردیدی در این امر نیست، ولی من معتقدم تا زمانی که سبک زندگی ما عوض نشود، نوع نگاه ما به زندگی تغییر نکند، نوع نگاه ما به فرزندآوری تغییر نکند، نوع نگاه ما به مادری و خانواده عوض نشود، حتی اگر اقتصاد قوی تر شود هم نتیجه اش فرزندآوری بیشتر نیست.
مادر و پدر نه خالق بچه هستند و نه رازق او!
اردبیلی در زمینه اقتصاد و افزایش جمعیت چنین اظهارنظر کرد: فرزندآوری مسئله ای نیست که بتوان با دستورالعمل و بخشنامه آن را حل کرد؛ مشکل و سختی همواره در زندگی وجود دارد، ولی باید دید نگاه ما به زندگی چگونه است و بدانیم باید در چه مسیری قرار بگیریم و چه نگاهی به فرزند خود داشته باشیم.
اگر بخواهیم حساب و کتاب کنیم و خرج فرزند دار شدن را تا به ثمر نشستن بچه حساب کنیم، امر فرزندآوری غیر ممکن می شود؛ من تنها چند سوال می پرسم؛ آیا سقف امکاناتی که مد نظر ما است تضمین کننده سعادت و سلامت روانی و آرامش و خوشبختی فرزند ما در آینده هست یا نه؟ آیا هدف ما این است که فرزندانمان نهایت امکاناتی که در دنیا موجود است را داشته باشد؟
من عقیده دارم هر بچه ایی با روزی خود به دنیا می آید و ما نه خالق بچه هستیم و نه رازق بچه هستیم؛ اگر به این مسئله عقیده داشته باشیم نمی آییم سد این رزق الهی بشویم؛ تمام امکاناتی که برای فرزند اول و دوم تهیه می شود به صورت تجمعی به فرزند چهارم و پنجم به ارث می رسد؛ گمان نکنید فرزند چهارم و پنجم داشتن مستلزم داشتن امکانات عجیب و غریب است.
بررسی موانع فرزندآوری در مجلس شورای اسلامی
در ادامه با سید محمد حسین قاضی زاده، عضو کمیسیون اجتماعی مجلس شورای اسلامی، ارتباط تلفنی برقرار شد و از طرح های مجلس شورای اسلامی در این مورد سوال شد که وی چنین توضیح داد: در کمیسیون قانونی با ۵۰ ماده نوشته شده است که بر اساس حل مسئله تنظیم شده است؛ به عبارتی در ابتدا مسائلی که مانع فرزند آوری است را شناسایی کردیم و بعد به راه حل های آن ها پرداختیم.
مشکل افزایش سن ازدواج، مشکل مسکن، مشکل سربازی و... ازجمله مشکلات بررسی شده است و برای هر کدام از این موارد به فراخور توان کشور و جنبه های اجرایی راه حل هایی در نظر گرفته شد.
برای نمونه سنوات تحصیلی برای دانشجویان متاهل، خوابگاه های متاهلی، مرخصی تحصیلی برای متاهلین و... در این کمیسیون بررسی شده است؛ سعی شده است به آسیب هایی که در این حوزه مطرح است نیز پاسخی داده شود؛ مرخصی زایمان نه ماهه و خدمات دیگری در حین زایمان و بعد از آن تا دو سالگی فرزند، پنج سالگی فرزند در نظر گرفته شده است.
مسئله مرخصی از بخش دولتی به بخش خصوصی گسترش یافته است؛ این قوانین نیز تکلیف شده است؛ در مسئله سربازی نیز تلاش می کنیم حقوق متاهلین مشابه حقوق افسر رسمی شود، خونه و کمک هزینه مسکن در نظر گرفته شود، مدت زمان سربازی نیز چند ماهی کاهش یابد.
قاضی زاده در ادامه اذعان داشت: اختلاف نظر در این امر در جامعه نخبگانی کشور وجود دارد و هنوز هم این اختلاف نظرها وجود دارد؛ وقتی یک امری قرار است برای دراز مدت سازمان دهی شود باید حداکثر مفاهمه روی آن ایجاد شود؛ طبق برآورد ما، پیش از گرانی های اخیر این طرح ما هفت هزار میلیارد تومان بار مالی داشت.
برای رسیدن به نقطه مشترک در تمام زمینه های مربوط به این طرح نیاز به زمان بود؛ به نظر بنده امر منطقی اتفاق افتاد؛ نکته آخر اینکه تمام تلاش ما بر این بوده است که قانون را محکم بنویسیم ولی دستگاه هایی که به طور مستقیم بر این امر نظارت دارند باید اعمال نظارت کنند و با دستگاه های متخلف برخورد کنند.
سیاست کشورهای دیگر در رفع مشکل کاهش جمعیت
مقصودی درمورد سیاست های دیگر کشورها برای تشویق خانواده ها به فرزندآوری سوال پرسید که اردبیلی گفت: در بررسی هایی که من داشتم به این نتیجه رسیدم که در تمام زمینه ها در کف بسته های تشویقی قرار داریم؛ صحبت از آلمان و اتریش با مرخصی های زایمان بالای دو سال و امکانات دیگر از قبیل پرستار برای کمک به مادر و بسته های مالی و...نمی کنم، از قاره خودمان مثال می آورم.
کشور سنگاپور برای خانم های تحصیل کرده شاغل حمایت مالی را در نظر می گیرد که اگر این خانم ها بروند در منزل و به فرزندآوری و تربیت فرزند سال هایی را اختصاص دهند، اولا جایگاه شان در محل کار حفظ خواهد شد و حمایت مالی که از آن ها می شود با حالت عادی که کار می کنند قابل رقابت است.
جالب این است که برای اینکه نسل آینده نخبه تر شود بسته های تشویقی را بیشتر برای خانم های تحصیل کرده در نظر می گیرند؛ در کشورهای هم چون چین وهند که سیاست های بسته جمعیتی وجود دارد، الان شاهد تعدیل در سیاست ها هستیم.
الان رشد جمعیت جوان کشور ما ۵/۴- درصد است؛ این شیب تند نشان دهنده این است که ما در حال از دست دادن جمعیت جوان کشور هستیم؛ هر سیاستی اتخاذ کنیم جمعیت جوان در سن باروری برای ما ساخته نخواهد شد؛ در نتیجه این جمعیت دهه شصتی را غنیمت بدانیم تا از دست نرفته است.
نگاه تربیتی اقتصادی کسانی که اقتصاد را دلیل کاهش فرزندآوری می دانند
مقصودی از کارهای فرهنگی انجام شده و ضرورت کار فرهنگی در این امر پرسید و عباسی اظهار داشت: قدیمی ها اعتقاد داشتند جهان را صاحبی باشد خدا نام؛ در قرآن نیز این مسئله ذکر شده است که کلیدهای آسمان و زمین در دست خداست، رزق را برای هر کسی که بخواهد بسط می دهد و برای هر کسی که بخواهد تنگ می گیرد.
روایتی داریم از بکربن صالح که می گوید: نامه ایی برای امام موسی کاظم(ع) نوشتم و در نامه گفتم که پنج سال است از بچه دار شدن به دلیل فقیر بودن پرهیز می کنم، نظر شما در این باره چیست؟ حضرت در پاسخ به بکر بن صالح فرمودند: به دنبال بچه باش که خداوند عزوجل رزق و روزی بچه ها را می دهد.
نام رحم زن از نام «رحمان» خداوند گرفته شده است
نام رحم زن از نام خداوند گرفته شده است که خداوند فرموده است: من رحمان هستم و رحم زن را من خلق کردم و کارخانه صنع الهی است؛ معتقدم کسانی که اقتصاد را دلیل کاهش فرزندآوری می دانند نگاه تربیتی به اقتصاد دارند.
صریح عرض می کنم ما در یک دوره ایی اشتباه کردیم؛ در دوره ایی که ما باید به مردم می گفتیم به دلیل انفجار جمعیتی مقداری در موالید کنترل داشته باشید نه به این دلیل که بچه دار شدن بد است، متاسفانه به کنترل موالید بار ارزشی دادیم و من معتقدم باید درباره این مسئله توبه کنیم.
هر فرزندی که متولد می شود رزق تربیتی خود را همراه خود می آورد
اردیبلی در توضیح این مسئله گفت: بدون شک دغدغه مهم تر مادران این سرزمین تربیت فرزند است؛ مادران ما نگران وقت روحی و روانی هستند که برای فرزندان خود اختصاص می دهند؛ این مسئله به نگاه ما به زندگی مربوط می شود.
آیا ما تربیت کننده بشر هستیم یا خداوند؟ من عقیده دارم هر فرزندی که متولد می شود رزق تربیتی خود را همراه خود می آورد؛ رزق تربیتی به این معناست که مادر روح و سعه صدر و وقت و تفکر خلاقم برای تربیت بچه و... برکتی پیدا می کند که شامل حال آن بچه و باقی بچه ها نیز می شود.
البته این مسئله یک شرط بسیار بزرگی دارد؛ گاهی من خودم را رازق می دانم ولی گاهی من خودم را واسطه این رزق می دانم؛ این دو مورد با هم فرق دارد؛ وقتی که توکل نمی کنم، وقتی خودم را رازق می دانم و... در واقع سد این رزق شدم؛ خداوند بزرگترین خیر است، ما باور کرده ایم که خالق فرزندانمان هستیم، باور کرده ایم که روزی فرزندانمان در دست ماست؛ زوجین بسیاری بودند که بعد از تولد اولین فرزند، هشت سال فاصله انداختند و اکنون دچار ناباروری شدند و به عقیده من این از نشانه های خداوند است.
بچه دار شدن و تربیت فرزند کار سختی است و در قبال این سختی خداوند نعمات بزرگتر و شیرین تری را نصیب ما می کند.
شرایط درسی و کاری قابل انعطاف با خانواده نیست
در ادامه بررسی موانع و مشکلات فرزندآوری، مقصودی گفت: سبک زندگی دانشجویی به گونه ایی شده است که استادان گمان می کنند رشد علمی با خانواده و بچه دار شدن منافات دارد؛ دانشجوی متاهل را از خوابگاه بیرون می کنند و می گویند تو نیازی به خوابگاه نداری و...؛ مشکلات از این دست در پیش روی دانشجویان ما قرار دارد، نظر شما در این زمینه چیست؟
اردبیلی گفت: استادان ما خود این شرایط را لمس کردند و دیده اند که شرایط درسی و کاری قابل انعطاف با خانواده نیست.
کشور ما خانواده محور برنامه ریزی نشده است تا وقتی افراد وارد عرصه تحصیل علم می شوند انعطافی برای آن ها باشد؛ تصویر آن چه می خواهیم آینده کشورمان شود را باید الان بسازیم؛ ما الان تصویر دانشجوی متاهل و بچه دار را نداریم و اگر داریم با یک مصیبت و مشقت داریم.
تصویر بسیاری از دختران ما از مادر شدن توام با مشقت است
کشورهایی که نگران جمعیت کشورشان هستند امکانات لازم را برای دانشجویان متاهل فراهم می کنند؛ دانشجوی ما هم وقتی عرصه بر وی تنگ می شود اولین حربه ایی که گمان می کند بر استاد تاثیر می گذارد این است که بگوید استاد من بچه دارم؛ استادان دید بدی نسبت به این مسئله پیدا کردند؛ تصاویر را باید بازسازی کنیم و این امکان پذیر نخواهد بود مگر اینکه امکانات در این زمینه فراهم شود.
تصویر بسیاری از دختران ما از مادر شدن توام با مشقت است؛ این تصویر باید برای دختران ما بازسازی شود؛ مشکلات اقتصادی همواره در کشور ما وجود داشته است و هیچ گاه ما در این زمینه به ثبات نرسیدیم؛ فقر دردناک است و احساس فقر درد ناک تر است.
تفاوت یک متدین با کسی که به هیچ دینی معتقد نیست کجاست؟
عباسی در این زمینه اظهار داشت: قانون هایی که در دنیا حاکم است تنها قانون های مادی نیست؛ ما خرج و دخل خود را حساب می کنیم و می بینیم جور در نمی آید و کسی که دینی هم ندارد همین گونه حساب می کند؛ تفاوت ما درجایگاه یک متدین با کسی که به هیچ دینی معتقد نیست کجا باید مشخص شود؟
هر کسی تقوا پیشه کند خداوند راه خروج از مشکلات را به او نشان می دهد و به او رزق می دهد از جایی که گمان نمی کند؛ شرط چنین امری تقوا پیشه کردن است؛ من در خوابگاه های متاهلی دانشگاه زندگی کردم در حالی که دو فرزند داشتم.
در زمان جنگ بسیاری از خانواده ها در دو اتاق زندگی می کردند تا بتوانند به مردم اهواز و شهرهای درگیر جنگ جا و مکان بدهند چرا که مردم پذیرفته بودند در شرایط بحرانی قرار دارند و الان هم باید مردم بپذیرند وضعیت جمعیت کشور در شرایط بحرانی است و من نمی گویم زندگی در خوابگاه متاهلی وضعیت مطلوبی است اما با کمی راحت گرفتن می توان این شرایط موقت را گذراند.
در بخش پایانی مقصودی پرسید: درمورد اشتغال زنان و دید زنان ما به مادری صحبت بفرمایید.
تفکرات فمینیستی؛ مادری که نتواند درآمد زایی داشته باشد هویت ندارد
اردبیلی در این باره گفت: نگاه به مادری سه بُعد دارد؛ از نظر من کلیدی ترین جایگاهی که زن می تواند نقش اجتماعی خود را ایفا کند در زمینه مادری است؛ روزی مشکل جمعیتی ما شروع شد که مادر ما احساس تحقیر کرد؛ تفکرات فمنیستی این امر را ترویج داد که مادری که نتواند درآمد زایی داشته باشد هویت ندارد.
هویت زن را به درآمدی که می تواند ایجاد کند تعریف کردند؛ وضعیت ایده آل این است که زن نباید وظیفه معیشت و نان آوری خانه را داشته باشد؛ باید انگیزه زن برای اشتغال علاقه مندی و خدمت رسانی باشد نه درآمد زایی؛ در آلمان مادری شغل محسوب می شود و درآمدی برای این امر اختصاص داده شده است؛ مادری را ارزش بنهیم تا زنان ما از اینکه خانه دار هستند احساس شرمندگی نکنند.
در ایران مادر پنج فرزند بودن تحقیر حساب می شود در حالی که درکنگره ایی در یکی از کشورهایی توسعه یافته برای من که مادر پنج فرزند هستم همگی بلند شدند و دست زدند چرا در ایران کسی برای مادر بودن زنان ما دست نمی زند؟ در ایران مادری دون شان اجتماعی دانسته شده است.
مادران دارای تک فرزند و خودخواه!
عباسی در این باره اظهار داشت: ما باور نکردیم مادر وظیفه به دنیا آوردن و پرورش برترین مخلوق عالم را دارد؛ ما به مادر به دید تقدس نگاه نمی کنیم؛ اصل وظیفه نان آوری بر عهده مرد است؛ در حالی که الان در کشور ما وضعیتی پیش آمده است که مردهای ما کار ندارند ولی زنان بر سر شغل هایی ایستاده اند که ربطی به زن بودن او ندارد و برای او اضطراری ندارد بلکه برای زندگی بهتر به سر کار می رود.
این امر سه نتیجه را در بردارد؛ آقایی که می توانست برود سر کار و ازدواج کند و باروری بالا برود، بیکار است؛ آقایی که ازدواج کرده و تصمیم به بچه دار شدن دارد به دلیل نداشتن شغل این امر را به تاخیر می اندازد؛ خانمی که برای زندگی بهتر بر سر کار رفته است نیز به دلیل اشتغالش فکر فرزندآوری بیشتر را نمی کند و برای پاسخ به غریزه مادری خود یک فرزند می آورد.
کسانی که تنها برای پاسخ دادن به غریزه مادری خود یک فرزند می آورند خود خواه هستند؛ مضرات تک فرزندی کم نیست و همین فرزندان در آینده پدر و مادر خود را محکوم خواهند کرد.
برنامه ثریا هر چهارشنبه شب حدود ساعت ۲۳:۱۵ با بررسی موضوعات اساسی و فناوری کشور را با حضور کارشناسان نقد می کند.
منبع: خبرگزاری دانشجو
