توصيه مطلب 
 
کد مطلب: 56055
شنبه ۲۶ آبان ۱۳۹۷ ساعت ۱۱:۴۶
تغییر ترکیب نمایندگان مجلس با اصلاح قانون انتخابات
«طرح اصلاح موادی از قانون انتخابات مجلس شورای اسلامی» با قید استانی شدن انتخابات دغدغه بسیاری از مسوولان نظام است، موافقان معتقدند با استانی شدن انتخابات تحزب گرایی در کشور توسعه می یابد و مخالفان می گویند با استانی شدن حوزه انتخابیه ارتباط میان مردم و نمایندگان کمتر خواهد شد.
به گزارش خط نیوز به نقل از ایرنا، پس از پیروزی انقلاب اسلامی یکی از ارکان اساسی در شکل گیری نظام حاکمیتی، حضور مردم در صحنه های مختلف اجتماعی بوده است. چنانچه در اصل ششم قانون اساسی آمده است: « در جمهوری‌ اسلامی‌ ایران‌ امور کشور باید به‌ اتکاء آرای‌ عمومی‌ اداره‌ شود، از راه‌ انتخابات‌: انتخاب ‌رئیس‌‌جمهور، نمایندگان‌ مجلس‌ شورای‌ اسلامی‌، اعضای‌ شوراها و نظایر اینها، یا از راه‌ همه‌پرسی‌ در مواردی‌ که‌ دراصول‌ دیگر این‌ قانون‌ معین‌ می‌گردد.» بطور قطع انتخابات نمایندگان مجلس شورای اسلامی از مهمترین انتخابات نظام جمهوری اسلامی است که در جلب مشارکت عمومی مردم سهم بسزایی را داشته است. در این مسیر« قانون انتخابات مجلس شورای اسلامی» در هفتم آذر 1378 به تصویب رسید اما وجود ابهامات و اشکالاتی در برخی از مفاد این قانون، اصلاحاتی را نیز در طول دو دهه اخیر به دنبال داشته که به تصویب نمایندگان وقت مجلس شورای اسلامی رسیده است.

با وجود اینکه پیش نویس جدید لایحه قانون جامع انتخابات از سوی دولت، مجلس و شورای نگهبان در حال تهیه بوده است اما تعدادی از نمایندگان مجلس طرحی با عنوان «اصلاح موادی از قانون انتخابات» را در هشت ماده تهیه و به صورت یک فوریتی به مجلس ارایه کردند.

این طرح که به امضای 121 نماینده مجلس رسیده است، یک فوریت آن در دوم آبان 1397 به تصویب مجلس شورای اسلامی رسید. در جریان رای گیری این طرح، از مجموع 290 نماینده مجلس دهم 227 نماینده در صحن علنی مجلس حاضر بودند و از این تعداد نیز 217 نماینده در رای گیری شرکت کردند که در مجموع با 172 رای موافق و 43 رای مخالف و 2 رای ممتنع یک فوریت آن مورد موافقت مجلس قرار گرفت.

براساس یکی از مواد اصلاحی این طرح، در انتخابات مجلس شورای اسلامی محدوده جغرافیایی هر استان به عنوان حوزه استانی انتخابات محسوب می‌شود و همچنین(طبق تبصره این ماده) تعداد نمایندگان هر حوزه استانی معادل تعداد نمایندگان حوزه‌های انتخابیه موجود در استان است.
همچنین قید شده است که هر یک از داوطلبان نمایندگی مجلس شورای اسلامی باید منحصرا برای یکی از حوزه های انتخابیه موجود در استان ثبت نام کند، ثبت نام در بیش از یک حوزه انتخابیه موجب لغو ثبت نام و محرومیت از داوطلبی نمایندگی آن دوره انتخابات مجلس شورای اسلامی می شود.

در ماده دیگر این طرح آمده است: هر داوطلب نمایندگی باید متولد محدوده جغرافیایی حوزه انتخابیه محل ثبت نام بوده یا سابقه حداقل پنج سال سکونت در آن محدوده یا سابقه نمایندگی مجلس شورای اسلامی در آن حوزه را داشته باشد.

در ماده 3 این طرح نیز پیش بینی شده است: رای دهنگان در هر استان می توانند برای هر یک از حوزه های انتخابیه موجود در استان از بین نامزدهای مربوط به همان حوزه انتخابیه به میزان تعداد کرسی های موجود، نماینده یا نمایندگان مورد نظر را انتخاب کنند.

در ماده 4 نیز قید شده است که از هر حوزه انتخابیه موجود در استان، نامزد یا نامزدهایی که حداقل 20 درصد آرای صحیح ماخوذه حوزه انتخابیه را کسب کرده و بالاترین رای را در کل استان به دست آورده اند، نماینده یا نمایندگان استان از آن حوزه انتخابیه محسوب می شوند.

در تبصره این ماده بیان شده است: در صورتی که حد نصاب در این ماده برای یک یا چند کرسی به دست نیاید نامزد یا نامزدهایی که بیشترین رای را نسبت به سایر نامزدهای آن حوزه انتخابیه در سطح استان کسب کرده باشند به عنوان نماینده یا نمایندگان استان از آن حوزه انتخابیه به مجلس راه می یابند.

همچنین در ماده 6 این طرح آمده است: به منظور تجمیع آرای حوزه های انتخابیه موجود در استان، هیاتی به عنوان هیات اجرایی استان در محل استاندارای به ریاست استاندار و عضویت مدیر کل ثبت احوال استان، رییس دادگستری استان و نمایندگان معتمدین محلی عضو هیات های اجرایی مرکز حوزه های انتخابیه موجود در استان تشکیل می شود.

طبق تبصره 1 این ماده؛ جلسات این هیات با اکثریت مطلق اعضا رسمیت می یابد.
همچنین تبصره 2 این ماده می گوید: معتمدین محلی عضو هیات‌های اجرایی مرکز حوزه های انتخابیه موجود در استان حداکثر یک هفته قبل از روز رای گیری از میان خود یک نفر را برای عضویت در هیات اجرایی استان انتخاب و به این هیئت معرفی می کنند.

و در تبصره 3؛ فرمانداران و بخشداران مراکز حوزه های انتخابیه موظفند بلافاصله بعد از خاتمه رای گیری و شمارش آرا، نتایج حاصله را با هیات های نظارت حوزه انتخابیه خود تطبیق داده و طی صورت جلسه ای به هیات اجرایی استان اعلام کنند.

همچنین در تبصره 4 این ماده، رییس هیات اجرایی استان مکلف است پس از تجمیع آرا، نتایج حاصله را با هیات نظارت استان تطبیق داده و طی صورت جلسه ای به وزارت کشور و شورای نگهبان ارسال و سپس از طریق رسانه های گروهی اعلام کند.

و در نهایت بر اساس ماده 8 این طرح، ماده 56 این قانون به این شرح اصلاح می‌شود که؛ تبلیغات و شیوه های تبلیغی مجاز منحصر به موارد مجاز مسکوت در قانون بوده و مراجع اداری، انتظامی و قضایی موظف به برخورد با تبلیغات غیر مجاز هستند، مدت فعالیت تبلیغات انتخاباتی برای نامزدهای نمایندگی مجلس شورای اسلامی 15 قبل از روز اخذ رای آغاز و تا 24 ساعت قبل از اخذ رای ادامه دارد.

پژوهشگر گروه اطلاع رسانی ایرنا به منظور آگاهی مردم از نظرات موافق و مخالف این طرح گفت و گویی را با حجت الاسلام احد آزادیخواه (موافق) سخنگوی کمیسیون فرهنگی و نماینده شهرستان ملایر در مجلس شورای اسلامی و اصغر سلیمی (مخالف) سخنگوی کمیسیون امور داخلی و شوراها و نماینده مردم شهرستان سمیرم در مجلس شورای اسلامی داشته است که به شرح زیر آن را می خوانیم:

حجت الاسلام احد آزادیخواه با دفاع از طرح «اصلاح موادی از قانون انتخابات» بیان داشت: مجلس وقتی از مسیر و جایگاه اصلی خودش چه کمتر و چه بیشتر دور می شود و مورد انتقاد مردمیی که این افراد را به عنوان وکلای خود انتخاب کرده اند قرار می گیرد. اگر ما بتوانیم مسیری را باز کنیم که نمایندگان بهتر به وظایف اصلی و قانونگذاری خود بپردازند و عملا مشغول کارهای حاشیه ای نشوند تا مبادا مجلس از صدر امور بیافتد به جایگاه اصلی نمایندگی مردم رسیده ایم.

در این مسیر اگر نمایندگی از شهرستانی به استانی ارتقا یابد هر چند ممکن است برای نمایندگان زحمات بیشتر به دلیل سرکشی در سطح استان به جای شهرستان ایجاد شود اما عملا در حوزه قانون گذاری و نظارت در مسیر استانداردسازی مجلس شورای اسلامی بیشتر فعالیت خواهند کرد.
متاسفانه مجلس امروز در حد مجلس شورای اسلامی تراز اول نیست برخی از نمایندگان گرفتار کارهای حاشیه ای هستند که به آنها مربوط نیست هر چند کار بدی هم نیست اما مربوط به حوزه نمایندگی مجلس نیست از این طرف از وظایف اصلی خودشان بازماندند که همان نظارت بر مراحل مختلف امورات در دولت ها است که در اصل اعمال نظارت نمایندگان مجلس، بهترین خدمت به دولت ها است. چرا که با این عملکرد، دولت ها را از انحرافات و مفاسد و کژی ها واکسینه می کند که این امر هم دولت ها را بسلامت می دارد و هم رضایت مندی مردم را بالاتر می برد اما متاسفانه در حال حاضر مجلس اینگونه نیست.

جدای از تنوع سیاسی که در مجلس هست در واقع انحراف از وظیفه اصلی را بالعینه ما داریم می بینیم مثلا در سال گذشته ریاست مجلس 20 مورد از مشکلات اساسی کشور مانند صندوق های بیمه، فضای مجازی، بحران آب و ... را بر شمردند که امسال در اولویت کاری نمایندگان مجلس قرار بگیرد اما تاکنون حتی یک مورد از این موارد را نتوانستند حل کنند علت این است که نمایندگان هر سه هفته باید یک هفته به حوزه انتخابی خودشان سرکشی کنند اما وظیفه نماینده مجلس فراتر از این مسایل است. اگر طرح استانی شدن مجلس به تصویب برسد مطالبات واقعی حوزه انتخابیه مورد توجه قرار می گیرد و هم نمایندگان نسبت به گذشته به وظایف اصلی خودشان نزدیک تر می شوند.

** نخبه پروری بجای قومیت گرایی
یکی از اهداف اصلی این طرح این است که از قومیت گرایی جلوگیری و بسوی نخبه سالاری سوق پیدا کنیم ما می گوییم مجلس عصاره فضایل ملت است و باید نخبگان ملت را از هر قوم و قبیله ای وارد مجلس شوند تا بتوانند طبق وظایف ذاتی شان از حقوق ملت دفاع کنند مطالبات مردم را به قانون تبدیل کنند. با استانی شدن حوزه انتخابیه بجای نگاه قومی و قبیله ای، نخبه پروی تقویت خواهد شد و مردم سعی می کنند به نخبگانی که برخاسته از همین اقوام و قبیله ها هستند، رای بدهند.

قوم گرایی یعنی تجزیه در حالیکه در این طرح استانی شدن حوزه انتخابیه تجزیه به ترکیب تبدیل می شود. قوم گرایی در زمانی تقویت می یابد که مناطق مختلف یک استان را تجزیه کنیم کاری که در حال حاضر انجام می شود و وقتی استانی شد، می شود ترکیب یعنی ترکیب اقوام مختلف دیگر قوم گرایی دوام پیدا نمی کند.

یکی از زمینه های تقویت تحزب گرایی که کشور به شدت به آن نیاز دارد اجرایی شدن این طرح یعنی استانی شدن حوزه انتخابی نمایندگان مجلس شورای اسلامی است وقتی شما جمع نخبگان را اولویت دادی در استانی کردن انتخابات خودبخود احزاب شکل گرفته و فعال می شوند چون زمینه معرفی نخبگان و امید به تاثیرگذاری این افراد فراهم شده است به عبارتی با استانی شدن انتخابات عملا یک خودباوری و یک انگیزه درونی در حوزه تحزب گرایی که نیاز ضروری کشور است، ایجاد می شود.

** انتخابات میاندوره ای و سکوت طرح
در مورد انتخابات میاندوره ای مجلس این طرح فعلا مسکوت مانده است منتهی می توانیم قانون فعلی را به این موضوع جاری و ساری کنیم هدف تغییر مسیر انتخابات نیست بلکه ارتقای آن نه برای نمایندگان بلکه برای مردم است. بنابراین اگر برای نماینده ای در طول دوران نمایندگی مشکلی پیش آمد که نیاز به برگزاری انتخابات میاندوره ای شد قانون قبلی می تواند به قوت خودش باقی بماند. البته برگزاری انتخابات میاندوره ای به صورت استانی هم هزینه کلانی به بار نمی آورد و معمولا این نوع انتخابات به تنهایی برگزار نمی شود و همزمان با یکی دیگر از انتخابات مثلا خبرگان و ریاست جمهوری برگزار می شود.

** لایحه جامع انتخابات مجلس
در مورد تهیه پیش نویس لایحه قانون جامع انتخابات توسط دولت، نمایندگان مجلس هم قبول دارند که اولویت در این موضوع با لایحه دولت است منتهی تجربه نشان داده است که ارایه لوایح دولتی به سختی و مدت دار اتفاق می افتد به عنوان مثال سه سال است که منتظر ارائه «لایحه نظام جامع رسانه» توسط دولت به صحن کمیسیون هستیم که تا به این لحظه ارسال نشده است. در برخی موارد پیش می آید که نمایندگان مجلس موضوعی را در اولویت تشخیص می دهند که دولت این نظر را ندارد و قرار نیست در تعیین اولویت میان دولت و مجلس وفاق باشد در اینجا اولویتی که نمایندگان به دلیل قانونگذار بودن تشخیص می دهند، برتر خواهد بود. در مورد این طرح نیز نمایندگان این تشخیص را دادند که خلایی در قانون انتخابات مجلس شورای اسلامی وجود دارد و با توجه به اینکه حدود یکسال به انتخابات دوره بعدی فرصت داریم باید اقدامی سریعی برای قانونی شدن این طرح صورت می گرفت که با تصویت طرح یک فوریت آن این مسیر مهیا شده است.

** طرح هنوز خام است
با توجه به اینکه این طرحی بیش نیست برخی از مفاد آن امکان دارد تغییر پیدا کند به عنوان مثال در مورد این ماده که هر داوطلب نمایندگی باید متولد محدوده جغرافیایی حوزه انتخابیه محل ثبت نام بوده یا سابقه حداقل پنج سال سکونت در آن محدوده و سابقه نمایندگی مجلس شورای اسلامی در آن حوزه را داشته باشد شاید در طول بررسی در به دلایلی مدت آن تغییر کند که از نظر من نیز یک ایراد جدی بر این ماده وارد است.

** پاسخ به مخالفان طرح
مخالفان این طرح معتقدند که با تصویب نهایی این طرح، استعدادهای جوان شهر، دیگر نمی توانند خود را عرضه کنند و این قشر معمولا توانایی جمع آوری آرا در استان را ندارند در حالی که به نظر من این یک بددلی، ترس و خود کوچک بینی است و گرنه من خودم یک جوان هستم و ادعای من هم این است که اگر یک جوان دارای استعداد و توانمندی است می تواند خودش را همانطوری که به شهرستان معرفی کرده در به سطح استان نیز به مردم معرفی کند هر چند امکانات بیشتری را برای این منظور لازم است اما زمینه موفقیت برای این فرد جوان در سطح استانی شدن نیز مهیا است.

اصغر سلیمی (مخالف) سخنگوی کمیسیون امور داخلی و شوراها و نماینده مردم شهرستان سمیرم در مجلس شورای اسلامی به عنوان مخالف این طرح اظهار داشت: اصل طرحی که بیشتر مدنظر ما است «لایحه جامع نظام انتخابات» لایحه ای که در حال حاضر مراحل پایانی آن در هیات دولت در حال بررسی است که پس از پایان کار از طرف دولت به مجلس ارائه می شود اما
با وجود این که چندین بار به دولت این فرصت داده شد تا این لایحه به دست مجلس و کمیسیون مربوطه برسد اما متاسفانه اینکار را انجام نشد لاجرم خود نمایندگان اقدام به تهیه «طرح اصلاح موادی از قانون انتخابات» کردند البته با تلفیقی از پیش نویس «لایحه جامع نظام انتخابات» که از طرف دولت به مجلس ارائه شده بود این طرح در کمیسیون مورد بررسی قرار گرفت.

در لایحه جامع تمامی انتخابات در سطح کشور مد نظر بودده است اما با توجه به اینکه انتخابات مجلس شورای اسلامی را در سال 1398 پیش رو داریم «طرح اصلاح موادی از قانون انتخابات» برای انتخابات مجلس شورای اسلامی در اولویت قرار گرفت البته بنابه قول دولت در صورتی که این لایحه پیش از پایان سال به مجلس ارسال شود پس از تطبیق لازم با این طرح از سوی کمیسیون امور داخلی و شوراها مورد بررسی قرار می گیرد.

پیش از ارائه این طرح نیز در دوره های پیشین مورد استانی شدن حوزه های انتخاباتی از سوی نمایندگان طرح و به شورای نگهبان ارائه شده بود اما شورا به دلیل کاهش مشارکت و ارتباط میان مردم و نمایندگان آن را تایید نکرد در حال حاضر دوباره نمایندگان این موضوع را در این طرح گنجانده و به کمیسیون امور داخلی و شوراها ارجاع دادند تا در کمیته ای از این کمیسیون مورد بررسی قرار گیرد و در نهایت باید منتظر نظر شورای نگهبان باشیم که چه نظری خواهد داد.

**فعال کردن احزاب؛ مهم ترین دلیل موافقان این طرح
طراحان این طرح بیشتر به دنبال فعال تر کردن احزاب هستند اگرچه فعال شدن احزاب برای کلیت کشور نیز مناسب است اما بهتر است از زیربنا احزاب تشکیل شده و بعد از زیرسازی های و تشکیل کادرهای سیاسی به تدریج با شکل مناسب سیاسی خود را در جامعه پیدا کنند تا با معرفی نیروهای متخصص و ماهر برای نامزدی انتخابات مجلس شورای اسلامی مردم به آنان به صورت لیستی رای دهند اما طراحان این طرح به این امید که در انتخابات مجلس با معرفی فهرستی از هم عقیده خود موجبات تشکیل حزب را در کشور ایجاد کنند، هستند به نظر من این نوع عمل در شرایط حاضر مناسب نیست.

** تعهد به حزب فراتر از مردم
حال اگر انتخابات به صورت استانی و شهرستانی انجام شود و فرد نامزد با کسب حداقل 15 درصد (که با اصلاح جدید از 20 درصد به 15 درصد کاهش یافته است) از کل آرای شهرستان و در کل استان نیز رای بیاورد می تواند نماینده مجلس شود اما اگر در خود شهرستان فرد نامزد حتی اگر 50 درصد آرا را کسب کند اما در سطح استان نتواند بالاترین رای را به دست بیاورد این فرد نمی تواند به مجلس راه پیدا کند. با این قضیه فردی که انتخاب می شود بیشتر به حزب خود تعهد خواهد داشت تا به مردم و از طرفی فردی که با حداقل رای مردم شهرستان به دلیل کسب رای بالای استان به مجلس وارد شده است زیاد خودش را متمایل به مردم نخواهد دانست و در نتیجه ارتباط نزدیکی با مردم شهرستان نخواهد داشت.

** طرح استانی و حذف نامزدهای اقلیت های جمعیتی
اما یکی از نکات مهم در برخی از استان ها، وجود ترکیب قومیتی و مذهبی در این مناطق است که با تصویب و اجرایی شدن این طرح این ترکیب جمعیتی نیز به هم خواهد خورد به عبارتی امکان دارد در یک استان نامزدهای یک قومیت که در اکثریت هستند رای آورده و نامزدهای قومیت اقلیت نتوانند رای استانی را کسب کنند در نتیجه نماینده ای در مجلس نخواهند داشت در نهایت این امر، ترکیب و تناسب آرای منطقه استانی و نمایندگان در مجلس را بهم خواهد ریخت.

همانطوری که مقام معظم رهبری در ابلاغ سیاست های خود درباره انتخابات فرمودند که نماینده مجلس باید بالاترین شناخت از حوزه انتخابیه خودش را داشته باشد. در این راستا اگر این تصور را داشته باشیم که در شرایط حاضر نماینده منتخب نمی تواند به صورت ملی فکر کند چرا نماینده ای که از هر شهرستانی انتخاب می شود می تواند نظرات ملی بدهد و با اجرای شدن این طرح فرقی ندارد چنانچه 30 نفر نماینده حاضر تهران در مجلس دهم شورای اسلامی به صورت لیستی از سوی یکی از جناح های سیاسی کشور از سوی مردم انتخاب شده اند پس اگر جناح یا حزب سیاسی بخواهد فعال باشد در شرایط فعلی نیز می تواند فعالیت داشته باشد کسی جلوی آنها را نگرفته است. اگر احزاب بخواهند نامزدهای خود را معرفی کنند از لحاظ قانونی مشکل ندارند اما با این تفکر که با اجرای طرح استانی حوزه های انتخابی، دوربرگردانی شکل بگیرد و از آن طریق بیایند حزب خود را فعال بکنند به نظر من درست نیست.

تنها ارتباط میان مردم و نمایندگان با اجرایی شدن این طرح کم رنگ تر شدن مشارکت مردم است در حالیکه در شرایط حاضر نمایندگان می توانند به تک تک روستاهای حوزه انتخابیه خود سرکشی کنند و با مردم ارتباط داشته باشند. اما نماینده ای که از طریق حزبی و یا لیستی وارد مجلس شود قطعا نسبت به مسایل و مشکلات مردم کمتر دغدغه خواهد داشت و حتی اگر قوانینی مرتبط به حوزه انتخابیه اش هم به تصویب برسد به درد روستانشینان و شهرهای مناطق دور و محروم نمی خورد.
Share/Save/Bookmark