به گزارش خط نیوز: روزنامه صبح نو، پرونده ویژه شماره امروز خود را به بررسی ویزگی های دکتر علیرضا زاکانی، کاندیدای انتخابات ریاست جمهوری اختصاص داده است.
علیرضا زاکانی، چهره مشهور اصولگرایی یکی از نامزدهای احراز صلاحیت‌شده در انتخابات ریاست‌جمهوری1400 است؛ چهره‌ای که او را معمولا با پرونده‌های ضدفسادی همچون حسین فریدون و اکبر طبری می‌شناسیم و همین سابقه فسادستیزی، به او برای ایجاد تمایز با سایر نامزدها اعتمادبه‌نفس بالایی داده است. زاکانی در طول یک هفته گذشته، عمده اظهارات خود را حول مساله فساد و لزوم برخورد با آن قرار داده است. بااین‌حال، زاکانی در فاصله 17روز تا انتخابات هنوز نتوانسته به تبلیغات خود سروشکل همسو و منسجمی ببخشد و انتظار می‌رود که از ابتدای هفته آینده با آمادگی کامل کمپین کند. در این گزارش علاوه بر بررسی پیشینه سیاسی و مدیریتی زاکانی، به مهم‌ترین مزیت‌ها و اشکالات تبلیغاتی او می‌پردازیم. علیرضا زاکانی در سال‌هال92 و 96 در انتخابات ریاست‌جمهوری ثبت‌نام کرد اما صلاحیتش در آن دو دوره احراز نشد. زاکانی ۱۳سال سابقه نمایندگی مجلس و یک‌سال ریاست بر مرکز پژوهش‌های مجلس را در کارنامه خود دارد. زاکانی یکی از منتقدان جدی برجام و تصویب بیست‌دقیقه‌ای آن در مجلس نهم با ریاست لاریجانی بود.
زاکانی پیشتر، سابقه فرماندهی بسیج دانشجویی و عضویت در هیات‌منصفه مطبوعات را نیز داشته است. تحصیلات دانشگاهی زاکانی در دانشگاه تهران و در رشته تحصیلی پزشکی هسته‌ای بوده است. او عضو کمیسیون آموزش و تحقیقات و عضو فراکسیون اصولگرایان مجلس هفتم، مجلس هشتم و مجلس نهم نیز بود. زاکانی در عرصه سیاست‌ورزی حزبی نیز دستی بر آتش داشته است. او به همراه جمعی از نیروهای اصولگرا که از سال‌های قبل در کنار یکدیگر به فعالیت سیاسی پرداخته بودند، در مهرماه سال87 جمعیت رهپویان انقلاب اسلامی را به‌طور رسمی تاسیس کردند. زاکانی سال‌ها دبیرکل جمعیت رهپویان بود.
پس از مشخص شدن نتیجه نهایی احراز صلاحیت نامزدهای ریاست‌جمهوری، زاکانی در احکامی، روح‌الله متفکرآزاد، نماینده مردم تبریز و عضو هیات‌رییسه مجلس را به‌عنوان رییس ستاد و مالک شریعتی‌نیاسر، نماینده مردم تهران را به‌عنوان سخنگوی ستاد انتخاباتی خود منصوب کرد. با پیگیری اظهارات زاکانی طی روزهای اخیر متوجه می‌شویم که ادبیات انتخاباتی او عمدتا حول جوانگرایی، فسادستیزی و مبارزه با ویژه‌خواری و عزت‌مداری در عرصه سیاست خارجی قرار داشته است.
فسادستیزی، محور مهم ادبیات انتخاباتی زاکانی
زاکانی چندی پیش با حضور در خبرگزاری مهر، در نشستی به توضیح و تشریح محورهای اصلی دولت احتمالی خود پرداخت. زاکانی در این نشست تاکید کرد: دولت من، دولت ژنرال‌های خسته یا غلامان حلقه‌به‌گوش نیست. دولت من، دولت جوان حزب‌اللهی و کارشناسان خواهد بود که این دولت همه مواجهه‌اش با رانت‌خواران است. یعنی دولت کارشناسان و جوانان در مقابل دولت رانت‌خواران. به همین دلیل، ستاد خودم را از جوانان و فرهیختگان دهه شصتی انتخاب کردم.
زاکانی با بیان اینکه من نه چپ می‌شناسم و نه راست می‌شناسم، نه امنیتی می‌شناسم و نه غیرامنیتی، تاکید کرد: من با جاهای اصلی می‌خواهم درگیر شوم. بنده دو دهه است که با مفاسد اقتصادی در بالاترین سطح برخورد می‌کنم و خشنودم که سرمان را جلوی مفسدان اصلی اقتصادی چون طبری، مهدی جهانگیری، حسین فریدون و مرتضوی خم نکردیم. ما به جنگ با فساد خواهیم رفت و جلوی فساد را از سرچشمه آن می‌گیریم. آمده‌ام که به مدیریت ناکارآمد امروز پایان دهم و برای آن لحظه‌شماری می‌کنم و ان‌شاءالله در انتخابات ثابت خواهم کرد که همانطور که دوران بزن‌دررو برای صهیونیست‌ها تمام شده، بخور در روی مفسدان نیز سوت پایانش کشیده شده است.
پایان سیاست خارجی التماسی
زاکانی در همین نشست درباره رویکردش نسبت به سیاست خارجی، با بیان اینکه واقعیت امر این است که این نوع مذاکره ذلیلانه و التماسی، هیچگاه موفق نمی‌شود، گفت: در سیاست خارجی آینده خواهید دید که به‌سرعت معادلات تغییر خواهد کرد؛ زیرا نه ما به‌دنبال احساسی‌گری و برخورد سطحی هستیم و نه به‌دنبال انفعال و وادادگی هستیم. در نهایت احترام، صدای حق ملت خود را در مقابل دیگران از موضع عزت، مصلحت و برابری اعلام خواهم کرد. وی دراین‌باره تاکید کرد: ما زمینه تسهیل ورود ایرانیان خارج از کشور به‌عنوان پیام‌آوران ایران اسلامی و به‌عنوان کسانی را که از یک دانش فوق‌العاده بالا برخوردار هستند و امکان ثروت فراوان دارند فراهم می‌کنیم.
زاکانی پیش‌ازاین، در برنامه اینترنتی «تبادل» نیز درباره رویکردش نسبت‌به سیاست خارجی و به‌ویژه مذاکره با غرب گفته بود: بنده رییس‌جمهور شوم آمریکایی‌ها التماس می‌کنند و مجبور می‌شوند تحریم‌ها را بردارند، آمریکا نیازمند بازگشت به برجام است؛ زیرا تمام سیاست‌های آمریکا در برخورد با ایران در تمام سطوحش شکست خورده است.
مضاف بر این‌ها، زاکانی چندی پیش در اظهاراتی با اشاره به برنامه‌اش برای استفاده از ظرفیت ایرانیان خارج از کشور، تاکید کرده بود: ما 1.1درصد جمعیت جهان را داریم و بیش از 6درصد از امکانات دنیا در جغرافیای ایران گذاشته شده است؛ بنابراین زیبنده نیست که به تعارضات موجود تن بدهیم. آمده‌ایم که تحول بزرگی را ایجاد کنیم و در این تحول بزرگ، به ظرفیت‌های خارج از کشور به‌عنوان یک فرصت بزرگ نگاه کنیم، چه در جهت دیپلماسی هوشمند و فعال و چه در جهت استفاده از ظرفیت ایرانیان بزرگ خارج از کشور. ما نسبت‌به ایرانیان خارج از کشور وظیفه داریم چراکه آن‌ها ایران را دوست دارند و ما باید از ظرفیت‌های آن‌ها استفاده کنیم.
پاسخ زاکانی به حاشیه‌سازی‌ها
زاکانی درعین‌حال از حاشیه‌آفرینی‌ها نیز مصون نبوده است. مدتی است که برخی رسانه‌ها از تابعیت دختر او در کشور سوئیس خبر می‌دهند و با قرار دادن این مساله در برابر مورد علی لاریجانی، صلاحیت زاکانی را مورد پرسش قرار داده‌اند. مورد دیگری که این روزها درباره زاکانی به‌کرات شنیده می‌شود، سوال‌برانگیز بودن روند تحصیلات او در مقطع دبیرستان و بالاتر است. زاکانی در همان نشست خبری‌اش در خبرگزاری مهر، به‌طور شفاف به تمامی این حواشی پاسخ داد. زاکانی درباره تحصیلاتش گفت: جرم من این است که به جنگ رفته‌ام و بعد در خانه به‌تنهایی درس خواندم. بدون معلم و امکانات، ترک تحصیل نکرده‌ام. این جرم من نیست بلکه جزء افتخارات من است یا برخی می‌گفتند که زاکانی سه ترم مشروط شده است. درصورتی‌که دو ترم نمراتم اعلام نشد و یک‌ترم هم 11ماه مسافرکشی می‌کردم و درحالی‌که دو فرزند داشتم و همزمان مسوول یک تشکل بودم. مرد بودم که هم مسافرکشی کردم، هم درس خواندم و هم تخصص گرفتم.
او همچنین درباره شائبه‌ها پیرامون زندگی دخترش نیز گفت: بعضی افراد به درس خواندن دختر من ایراد گرفتند. دختر من شاگرد ممتاز دانشگاه شریف بود. افرادی به رشته دختر من ایراد گرفتند. رشته‌ای که در دنیا به‌تازگی آغاز شده و دختر من بدون رانت و بورس و هیچ فرصت دیگری به سوئیس رفت و به‌واسطه تجربه کار نرم‌افزاری که داشت، در آنجا جذب شد. فرزندم، فرزند خود (نوه من) را دو روز قبل از امتحانش در سوئیس به دنیا آورد و شناسنامه ایرانی گرفت و امروز هم در ایران زندگی می‌کند. این‌ها جزو افتخارات بنده است.
برای بررسی بیشتر فضای گفتمانی زاکانی و تاکتیک‌های مورداستفاده او برای جلب نظر آرای مردم، به سراغ رحمان قهرمان‌پور، کارشناس و تحلیلگر مسائل سیاسی رفته‌ایم.
شخصیت بدون رو دربایستی زاکانی مشکلات را حل می‌کند
محمدعلی الفت‌پور، فعال سیاسی و عضو شورای مرکزی جمعیت رهپویان انقلاب اسلامی در گفت‌وگو با خبرنگار «صبح‌نو»، با اشاره به توان علیرضا زاکانی برای مدیریت کشور تاکید کرد: آقای زاکانی شخصیت بی‌رودربایستی‌ای دارد که ایران امروز بیش از هر زمان دیگری به چنین شخصیتی نیاز دارد. آقای زاکانی طی یک‌سال گذشته در مرکز پژوهش‌های مجلس به‌عنوان مهم‌ترین مرکز پژوهشی حل مساله در کشور، توان و کارآمدی خود را نشان داده است.
وی افزود: شناخت آقای زاکانی از فضای سیاسی و اجتماعی کشور عمر چهار دهه‌ای دارد. ایشان در شرایط کنونی از انسجام مدیریتی بالایی برخوردار است که حتما می‌تواند برای حل مسائل در کشور کمک کند.
الفت‌پور درباره برنامه‌های عملی زاکانی برای مقابله با زمینه‌های ایجاد فساد، تاکید کرد: آقای زاکانی پیشتر به‌دلیل نمایندگی مردم در مجلس، با ظواهر فساد مقابله می‌کرد اما الان در قامت نامزد ریاست جمهوری قطعا با فرایندهای ایجاد فساد نیز که به‌خوبی با آن‌ها آشنایی دارد، مبارزه خواهد کرد.
ایشان به‌طور مفصل درباره شفافیت و گلوگاه‌های ایجادکننده انحصار در دولت کار کرده است و به‌خوبی با ساختار نظام اداری کشور، آشنایی دارد. الفت‌پور تاکید کرد: شخصیت بدون رودربایستی آقای زاکانی باعث خواهد شد همانطور که قبلا با ظواهر فساد مبارزه کردند، از این پس با ریشه‌ها و علل هم مبارزه کنند و بسیاری از معضلات حل شوند.
عضو شورای مرکزی جمعیت رهپویان انقلاب اسلامی در پاسخ به این سوال که زاکانی برای ترغیب ایجابی مردم برای رأی دادن به او چه برنامه‌ای دارد، گفت: آقای زاکانی یک برنامه مفصل چند صد صفحه‌ای و یک برنامه مجمل شامل مواضع کلی را طی روزهای آینده منتشر خواهد شد. ایشان اعتقاد دارد که ما حتما از سر ضعف و ناچاری با غرب مذاکره نخواهیم کرد و اگر قرار بر مذاکره باشد، حتما بر مبنای تقویت ظرفیت‌های داخلی و اقتصاد درون‌زا خواهد بود.
الفت‌پور با بیان اینکه زاکانی معتقد است فرایند کلی مذاکرات دست دولت‌ها نیست و این دولت‌ها نیستند که پیرامون چگونگی مذاکرات تصمیم می‌گیرند، اضافه کرد: آقای زاکانی، بهترین افراد و شیوه‌ها در حوزه دیپلماسی را می‌شناسد و معتقد است در موقع مذاکره، حتما از آن‌ها بهره خواهد گرفت.
وی درباره رویکرد زاکانی نسبت‌به سیاست خارجی گفت: آقای زاکانی سیاست خارجی را یک فرصت می‌داند یعنی معتقد است اولویت و فوریت کشور در شرایط کنونی، اقتصاد درونی است و تا مادامی که مشکلات و ناکارآمدی‌ها در سیستم داخلی حل نشوند، سیاست خارجی هم نمی‌تواند برای اقتصاد و سفره مردم، فرصت تلقی شود.
الفت‌پور گفت: حلقه بسته و فاسد مدیریتی که الان در دولت وجود دارد، اجازه این را نمی‌دهد که اراده برای حل مشکلات ساختاری در داخل کشور، ایجاد شود. تا مادامی که اقتصاد از درون جان نگیرد و تا مادامی که فساد چه در معنای ریشه‌ای و چه در معنای ظاهری و نقطه‌ای رفع نشود، آورده‌ای در سیاست خارجی نخواهیم داشت.
این فعال سیاسی تاکید کرد: آقای زاکانی معتقد است که باید از تمام ظرفیت‌های سیاست خارجی هم در حوزه ابزار و هم در حوزه دیپلماسی، استفاده کرد اما دولت فعلی چون از موضع ضعف و ناچاری مذاکره می‌کند، تا الان هیچ آورده‌ای نداشته است.
قهرمان‌پور: کمپین زاکانی باید پیام کانونی‌اش را پیدا کند
رحمان قهرمان‌پور، کارشناس و تحلیلگر مسائل سیاسی در گفت‌وگو با خبرنگار «صبح‌نو»، با بیان اینکه اظهارات آقای زاکانی نشان از این دارد که او جدی‌تر از آقایان قاضی‌زاده یا همتی در رقابت‌ها حضور دارد، تصریح کرد: اظهارات آقای زاکانی نشان از این دارد که او فعلا قصد انصراف ندارد. آقای زاکانی از طریق صحبت کردن درباره مواردی که موردتوجه رأی‌دهندگان هست ازجمله اقتصاد و برجام، سیاست خارجی و تحریم‌ها و... می‌خواهد که نظر آن‌ها را به خود جلب کند؛ بنابراین در ادامه مسیر، ایشان می‌تواند به نامزد اصلی و جدی تبدیل شود.
قهرمان‌پور با اشاره به کمپین منفی زاکانی به‌عنوان دومین نقطه قوت زاکانی، اضافه کرد: آقای زاکانی طی سال‌های اخیر پیرامون موضوعات مختلف با افراد متفاوت در مجلس و بیرون از مجلس، بحث و جدل داشته است؛ بنابراین کمپین منفی آقای زاکانی نقطه قوت دیگر ایشان است که می‌تواند موجب جلب‌توجه رأی‌دهندگان شود؛ به‌ویژه در شرایط فعلی که بی‌اعتمادی نسبت‌به سیاستمداران وجود دارد، لحن تهاجمی آقای زاکانی می‌تواند مورد توجه آرای مردد قرار بگیرد.
قهرمان‌پور تاکید کرد: اگر بخواهم در مقام مقایسه باشم، لحن تهاجمی آقای زاکانی به مراتب بیشتر از آقای جلیلی است و این حالت تهاجمی، می‌تواند موجب برقراری رابطه گرم و صمیمی او با رأی‌دهنده شود. موضع تهاجمی آقای زاکانی پیرامون موضوعات مختلف به‌ویژه در مورد فسادها، برای رأی‌دهنده جذاب است چون رأی‌دهنده به‌دنبال ایجاد تمایز میان نامزدهاست.
کارشناس مسائل سیاسی افزود: رأی‌دهنده مردد یک تحلیلگر یا بازیگر سیاسی نیست که از پشت پرده‌ها خبر داشته باشد؛ بنابراین وقتی نامزدها در مناظره‌ها یا در فیلم‌های تبلیغاتی، اختلاف نظرات خود را به‌طور صریح بیان می‌کنند، این‌ها در نگاه مردم الزاما نه به معنای تخریب و بداخلاقی بلکه به معنای شفافیت است. پس وقتی آقای زاکانی تهاجمی رفتار و برخورد می‌کند، دارد در نگاه مردم، با سایر نامزدها تمایزگذاری می‌کند که اصل مهمی در رقابت‌های انتخاباتی است.
قهرمان‌پور با اشاره به دیگر مزیت زاکانی تاکید کرد: وجود شبکه‌ای از جوانان اصولگرایی که در سال‌های گذشته با آن‌ها کار کرده و قدرت بالای بسیج انتخاباتی ازسوی این شبکه، از دیگر مزیت‌های آقای زاکانی است. از طرف دیگر، نفس این جوانگرایی که در شبکه آقای زاکانی وجود دارد، می‌تواند برای جلب نظر آرای مردد مثمرثمر باشد.
قهرمان‌پور همچنین با بیان اینکه در رفتار انتخاباتی آقای زاکانی نقطه ضعف‌های جدی وجود دارد که باید آن‌ها را پوشش بدهد، تاکید کرد: اولین نقطه ضعف آقای زاکانی این است که بیش از حد حمله می‌کند. در کمپین انتخاباتی کسی که بیش از دیگران حمله کند، ایجاد یأس، ناامیدی و بدبینی می‌کند. تاثیر بدبینی در رأی‌دهنده معمولا این‌گونه است که یا کلا رأی نمی‌دهد یا به آن نامزدی که بیشتر از بقیه حمله می‌کند، رأی نخواهد داد.
وی با بیان اینکه آقای زاکانی باید میان کمپین منفی و کمپین مثبت خود توازن برقرار کند، تاکید کرد: آقای زاکانی معمولا درباره همه‌چیز ازجمله درباره برجام، فساد، سیاست خارجی، روابط با چین، موضوعات مدیریتی و... صحبت می‌کند و این مساله نشان می‌دهد که ایشان در کمپین مثبت خود، نقطه کانونی و پیام اصلی ندارد. آقای زاکانی برای جلب‌توجه بیشتر رأی‌دهندگان، باید بین کمپین منفی و مثبت خود توازن برقرار کند.
کارشناس مسائل سیاسی اضافه کرد: شما در کمپین منفی می‌گویید که نباید به فلان فرد رأی داد اما رأی‌دهنده از شما می‌پرسد اگر به فلانی رأی ندهم، پس به چه کسی رأی بدهم. علاوه‌بر کمپین منفی، باید به سوال دوم رأی‌دهنده هم پاسخ داده شود. بنابراین نامزدهایی که بیش از حد لازم و استاندارد حمله و تخریب کنند یعنی بیش از حد کمپین منفی دارند، ممکن است مانع از رأی به رقیب خود شوند اما نمی‌توانند رأی زیادی برای خود جذب کنند. 80درصد رویکرد آقای زاکانی سلبی است اما رأی‌دهنده در نهایت از ایشان می‌پرسد چه باید کرد؟ آقای زاکانی تا الان پاسخ روشنی به این «چه باید کرد» نداشته است. آقای زاکانی بحث حمایت تولید و دولت مردمی را مطرح می‌کند.
سایر نامزدها یعنی آقایان قاضی‌زاده هاشمی، جلیلی و رئیسی هم قائل به حمایت از تولید و دولت مردمی هستند؛ این‌ها باعث می‌شود که آقای زاکانی نتواند در مقایسه با سایرین، برای خود تمایز ایجاد کند.
قهرمان‌پور تصریح کرد: بنابراین، آقای زاکانی در جدال با اصلاح‌طلبان شاید بتواند جلوی ریخته شدن رأی به سبد آن‌ها را بگیرد اما از این طرف، لزوما باعث نمی‌شود که آن رأی به سبد ایشان سرازیر شود و شاید ممکن است به سمت آقایان رئیسی، جلیلی و قاضی‌زاده هاشمی برود.
این تحلیلگر مسائل سیاسی با اشاره به دیگر مسأله زاکانی گفت: آقای زاکانی مانند سایر نامزدها پیام کانونی ندارد یعنی هنوز معلوم نیست دارد برای چه و درباره چه دعوا می‌کند. کشور طبیعتا انبوهی از مشکلات و مسائل دارد اما قرار هم نیست نامزدها درباره همه این مسائل راه‌حل قطعی ارائه کنند.
قهرمان‌پور اضافه کرد: کمپین انتخاباتی جای ارائه برنامه‌های چند هزارصفحه‌ای نیست. رأی‌دهنده استاد دانشگاه یا دانشجو نیست و نیامده در فاصله یک ماه از کل مسائل کشور سر دربیاورد و ببیند راه‌حل‌های اقتصادی چیست. بنابراین نامزدها باید در کمپین‌های انتخاباتی خود بتوانند پیام محوری داشته باشند.
این تحلیلگر مسائل سیاسی تاکید کرد: هر نامزد باید بگوید که اصلی‌ترین مشکل کشور چیست که اگر حل شد، سایر یا عمده مشکلات نیز حل می‌شوند. آقای زاکانی از مبارزه با فساد صحبت می‌کند اما رأی‌دهنده از ایشان می‌پرسد اگر با فساد مبارزه شد، آیا سایر مشکلات نیز حل می‌شود؟ بنابراین آقای زاکانی باید یک پیام کانونی داشته باشد و با این پیام کانونی، میان خود و دیگران تمایز ایجاد کند.
