یک اندیشکده آمریکایی بر این باور است که روحانی طی دوران تصدی‌اش به عنوان مذاکره‌کننده ارشد هسته‌ای ایران غرب را فریب داد، مورد استهزا قرار داد، و تحقیر کرد، و در همین اثنا پیشرفت برنامه سلاح‌های هسته‌ای ایران ادامه داشت.
اندیشکده «آمریکن انترپرایز» در گزارشی به قلم «جان بولتون» نوشت: پس از انتخاب حسن روحانی به عنوان رئیس جمهور ایران، کاخ سفید و چند دولت غربی از تصور احتمال از سرگیری مذاکرات در خصوص برنامه سلاح‌های هسته‌ای تهران هیجان‌زده بودند. البته در واقع تصمیمات نظامی کلیدی را آیت‌الله خامنه‌ای رهبر ایران اتخاذ می‌کنند، نه رئیس جمهور، اما بعید است این واقعیت سیاسی ساده دولت اوباما و همتایان آن در اتحادیه اروپا را دلسرد کند.
*اقدامات روحانی در گذشته اطلاعات زیادی در مورد وی افشا می‌کند
اما بهتر است قبل از این که شادی غیرمنطقی ناشی از وعده روحانی برای “شفاف‌سازی” بیشتر برنامه هسته‌ای ایران ادامه یابد، نگاهی به گذشته بیندازیم. جانفشانی طولانی‌مدت و بی‌وقفه روحانی برای جمهوری اسلامی ایران شامل ۱۶ سال ریاست شورای امنیت ملی و به عهده داشتن سمت مذاکره‌کننده ارشد هسته‌ای طی سال‌های ۲۰۰۵-۲۰۰۳ است. اقدامات روحانی طی دوره مذکور اطلاعات زیادی در مورد او و نظام ایران افشا می‌کند.
*بعدها ثابت شد پیشنهاد انگلیس، فرانسه، و آلمان اشتباه فاجعه‌آمیزی بوده است
انگلیس، فرانسه، و آلمان (گروه EU۳) در سپتامبر سال ۲۰۰۳ چندین پیشنهاد آغاز مذاکره به ایران دادند، به عنوان مثال آن‌ها تکنولوژی راکتور هسته‌ای را به ایران پیشنهاد دادند مشروط بر این که این کشور دست از فعالیت‌های غنی‌سازی اورانیوم بکشد- گروه EU۳ معتقد بود پایان دادن به غنی‌سازی اورانیوم، در واقع برنامه سلاح‌های هسته‌ای ایران را متوقف خواهد کرد. اما بعدها ثابت شد این پیشنهاد اشتباه فاجعه‌آمیزی بوده است.
*روحانی در استراتژی ایران برای استفاده از مذاکرات طولانی به منظور وقت‌کشی نقش اساسی داشت
ایران از سه و سال نیم آینده برای پیشرفت مداوم استفاده کرد، و به دشواری‌های علمی و تکنولوژیکی تبدیل اورانیوم، غنی‌سازی اورانیوم، و سایر مسائل کلیدی در برنامه سلاح‌های هسته‌ای غلبه کرد. روحانی در استراتژی ایران برای استفاده از مذاکرات طولانی به منظور وقت‌کشی و کسب مشروعیت تحت لوای دیپلماسی نقش اساسی داشت. دیپلمات‌های ارشد اروپا اولین بار در اکتبر با روحانی در خصوص مسئله هسته‌ای مذاکره کردند. او به صراحت گفت ایران با آژانس بین‌المللی انرژی هسته‌ای به منظور نظارت بر فعالیت‌های هسته‌ای ایران همکاری می‌کند- حتی گروه ساده‌لوح EU۳ هم می‌دانست گفته او صحت ندارد.
*پس از گذشت ده سال ایران هنوز این پروتکل را اجرا نکرده است
به علاوه، روحانی قول داد ایران “پروتکل الحاقی” توافقنامه پادمان آژانس بین‌المللی انرژی هسته‌ای را امضا خواهد کرد (و از این رو به این آژانس اجازه نظارت بیشتر را خواهد داد) ؛ این پروتکل در دسامبر سال ۲۰۰۳ امضا شد. اما به تازگی و در ۲۲ مه سال ۲۰۱۳ دبیرخانه آژانس بین‌المللی انرژی هسته‌ای گزارش داد که پس از گذشت ده سال ایران هنوز این پروتکل را اجرا نکرده است.
*روحانی مدت ده سال، یعنی تا به امروز غرب را فریب داد
با توجه به شرط گروه EU۳ مبنی بر پایان دادن به همه فعالیت‌های مربوط به غنی‌سازی در ایران، روحانی با استفاده از این وهم به مدت ده سال، یعنی تا به امروز گروه EU۳ را فریب داد. او گفت ایران فقط در صورتی “تعلیق” فعالیت‌های غنی‌سازی را مورد توجه قرار خواهد داد که غرب تأمین سوخت برای رآکتورهای هسته‌ای ایران را تضمین کند.
*ایران می‌دانست ما عملاً نمی‌توانیم محل همه تأسیسات غنی‌سازی اورانیوم آن‌ها را شناسایی کنیم
دادن این “وعده” برای ایران ساده بود، چون روحانیون می‌دانستند ما عملاً نمی‌توانیم محل همه تأسیسات غنی‌سازی اورانیوم آن‌ها را شناسایی کنیم، چه برسد به این که بتوانیم قضاوت کنیم آیا ایران به این معامله پایبند است یا خیر.
*تا زمانی که مذاکرات ادامه داشتند ایران توانست تأسیسات هسته‌ای خود را تقویت کند
اما تا زمانی که مذاکرات ادامه داشتند ایران توانست تأسیسات هسته‌ای خود را تقویت کند، در این اثنا غرب با بی‌ملاحظگی خطر روزافزون ناشی از افزایش توان هسته‌ای این کشور را نادیده می‌گرفت؛ و چون در آن زمان ایران فقط یک راکتور تحقیقاتی فعال داشت، نیاز این کشور به سوخت راکتور (درست مانند امروز) در مقایسه با تأسیسات غنی‌سازی در دست احداث ناچیز بود. تنها توجیه منطقی برای این برنامه گسترده غنی‌سازی، ساخت اورانیوم با درجه تسلیحاتی برای زرادخانه‌ای گسترده از کلاهک بود.
وزرای خارجه گروه EU۳ وقتی در سال ۲۰۰۳ از توافق ایران برای “تعلیق” غنی‌سازی اورانیوم اطمینان حاصل کردند، بسیار مسرور شدند. اما در نشست خبری مشترکی که این “توافق” در آن اعلام شد، روحانی توافق ایران را توضیح داد. “ما داوطلبانه تصمیم به این کار گرفتیم، این بدان معناست که این توافق می‌تواند یک روز یا یک سال ادامه داشته باشد. این امر به ما بستگی دارد. تا زمانی که ایران فکر کند به تعلیق درآوردن برای ما مفید است این کار ادامه می‌یابد، و هر وقت آن را نخواهیم به آن پایان می‌دهیم. ” بی توجهی گروه EU۳ این نتیجه را به دنبال داشت. این تعلیق هیچ شباهتی به شرط گروه EU۳ مبنی بر توقف فعالیت‌های غنی‌سازی نداشت.
* ایران ابعاد کلیدی برنامه هسته‌ای خود را ادامه داد
ایران ابعاد کلیدی برنامه هسته‌ای خود، از جمله مونتاژ سانتریفیوژها، را ادامه داد، هر چند در واقع گاز اورانیوم را در آن‌ها نمی‌چرخاند (حداقل تا جایی که ما می‌دانیم) . تلاش‌های فراوان گروه EU۳ طی چندین ماه برای محدود کردن ایران با شکست مواجه شد، و روحانی همواره آن‌ها را دست می‌انداخت. یک بار در مارس سال ۲۰۰۴ روحانی علناً گفت، “ما ]به گروه EU۳) گفتیم اگر به وعده‌تان عمل نکنید، همه چیز به روز اول برمی‌گردد. ” همین طور هم شد.
*این تعلیق که تلاش دیپلماتیکی فراوانی صرف آن شد اساساً همیشه ترفند ایران بود
این تعلیق که تلاش دیپلماتیکی فراوانی صرف آن شد اساساً همیشه ترفند ایران بود. بعدها متوجه شدیم که ایران در تبدیل اورانیوم مشکل دارد؛ طی این روند اورانیوم به لحاظ شیمیایی از خاک (U۳O۸) به گاز (UF۶) تبدیل می‌شود، و سپس برای غنی‌سازی وارد آبشارهای سانتریفیوژ می‌گردد.
بدون داشتن مواد خام لازم غنی‌سازی امکان‌پذیر نبود، بنابراین به تعلیق درآوردن فعالیت‌های غنی‌سازی، که گروه EU۳ بارها و بدون این که موفق شود سعی می‌کرد آن را دائمی کند، در واقع برنامه هسته‌ای ایران را دچار نقص نکرد.
اظهارات مکرر ایران در مورد تعلیق داوطلبانه برخی از فعالیت‌های مربوط به غنی‌سازی (نه همه این فعالیت‌ها) به این معنا بود که برنامه غنی‌سازی بر اساس قابلیت‌ها و مشکلات فنی ایران پیش می‌رود، نه بر اساس “توافق” با گروه EU۳.
*ایران از مذاکرات با اروپایی‌ها برای فریب دادن آن‌ها استفاده کرده است
اما شور و هیجان دیپلمات‌های غرب که با ایران مذاکره می‌کردند هرگز از بین نرفت، و روحانی بهتر از هر کس دیگری این موضوع را می‌دانست. در مارس سال ۲۰۰۶ نیویورک تایمز سخنان روحانی پس از کنار رفتن از سمت مذاکره‌کننده ارشد هسته‌ای ایران را نقل کرد. تایمز گفت:
“... آقای روحانی در اعتراف قابل توجهی در سخنانش ابراز کرد که ایران از مذاکرات با اروپایی‌ها برای فریب دادن آن‌ها استفاده کرده است... او گفت ‘در حالی که در تهران با اروپایی‌ها صحبت می‌کردیم، در بخش‌هایی از تأسیسات در اصفهان ]کارخانه تبدیل اورانیوم) تجهیزات نصب می‌کردیم، اما هنوز راه زیادی تا تکمیل پروژه مانده بود. در حقیقت، ما توانستیم با ایجاد محیطی آرام کار را در اصفهان به اتمام برسانیم. ’ او اضافه کرد، در نتیجه مذاکرات با اروپا “آمادگی بیشتری برای رفتن به شورای امنیت سازمان ملل داریم."
*روحانی غرب را فریب داد، مورد استهزا قرار داد، و تحقیر کرد
روحانی طی دوران تصدی‌اش به عنوان مذاکره‌کننده ارشد هسته‌ای ایران غرب را فریب داد، مورد استهزا قرار داد، و تحقیر کرد، و در همین اثنا پیشرفت برنامه سلاح‌های هسته‌ای ایران ادامه داشت. شواهد حاکی از آن هستند که او پس از انتصاب به سمت ریاست جمهوری ایران دقیقاً همین کار را انجام خواهد داد.
